Διαβάσαμε πρόσφατα στον Τύπο ότι «ο επικεφαλής της Ιταλικής Πολιτικής Προστασίας δήλωσε ότι «θεωρεί πιθανή την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης σε όλη την χώρα, όπως και την υιοθέτηση περιορισμών στην ύδρευση λόγω της λειψυδρίας».
Πρόσθεσε ότι «τους τελευταίους δώδεκα μήνες οι βροχοπτώσεις μειώθηκαν κατά σχεδόν 50% και οι χιονοπτώσεις κατά 70%», και εξήγησε ότι «σε πολλές περιοχές η κατάσταση αυτή έχει ουσιαστικές συνέπειες σε ό,τι αφορά τη γεωργική παραγωγή, τα υδάτινα αποθέματα, αλλά και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας».
Στη χώρα μας που είναι κλιματολογικά πιο θερμή από τη γειτονική Ιταλία, άρα και πιο ευάλωτη, δυστυχώς η εικόνα που παρουσιάζει το υδατικό δυναμικό (όπως προκύπτει από σχετική μελέτη του ΕΜΠ) είναι οριακή. Κι αυτό, παρά τα όποια μέτρα έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα και την πληθώρα των νομοθετημάτων που έχουν θεσπιστεί για τον σκοπό αυτό. Στην περιοχή δε της Πελοποννήσου το ισοζύγιο της προσφοράς και της ζήτησης ύδατος είναι ελλειμματικό.
Το πρόβλημα της λειψυδρίας, αν δεν ληφθούν έγκαιρα μέτρα, θ’ αποτελέσει τεράστια απειλή τόσο για τη ζωή μας όσο και για την οικονομία, ιδιαίτερα δε για τη γεωργία μας.
Μεταξύ των αναγκαίων μέτρων είναι οπωσδήποτε η διαχείριση των υδατικών πόρων κάθε μορφής, καθώς και η τεχνοοικονομική και περιβαλλοντική διερεύνηση έργων για την αύξηση των διαθέσιμων υδατικών πόρων – με παράλληλο σχεδιασμό έργων και πολιτικών που θα στοχεύουν στην εξοικονόμηση και μείωση των αναγκών σε νερό.
Ο Δήμος μας τα τελευταία χρόνια ευτυχώς δεν αντιμετώπισε κρίσεις ανεπάρκειας νερού. Παρ’ όλα αυτά οι συνεχώς αυξανόμενες θερμοκρασίες, η μείωση των βροχοπτώσεων και τα έντονα καιρικά φαινόμενα (καύσωνες, πλημμύρες κ.ά.) ως απόρροια της κλιματικής αλλαγής και των αλόγιστων ανθρωπογενών παρεμβάσεων στη φύση, αποτελούν πρόσφορο υπόστρωμα για μελλοντικά (εύχομαι όχι σύντομα) προβλήματα. Αυτά αναγκαστικά θα επιφέρουν πολλούς περιορισμούς στη χρήση του νερού, υπέρμετρη αύξηση στην τιμή του και άλλες σοβαρές και απευκταίες συνέπειες.
Μεταξύ των μέτρων που πρέπει να ληφθούν σε ευρεία κλίμακα, στο πλαίσιο της διαχείρισης των υδάτινων πόρων, είναι ο εμπλουτισμός των υπόγειων υδροφορέων και η αξιοποίηση τω επιφανειακών απορροών.
Ο εμπλουτισμός του υπόγειου υδροφορέα, που σε άλλες χώρες γίνεται συστηματικά και οργανωμένα, στη χώρα μας δυστυχώς υστερεί. Τα δε πλεονάσματα νερού που απορρέουν επιφανειακά συνήθως καταλήγουν στην θάλασσα, ενώ θα μπορούσαν ν’ αξιοποιηθούν κατάλληλα με την κατασκευή έργων υδρομάστευσης, συγκέντρωσης και μερικής αποθήκευσης (φράγματα, λιμνοδεξαμενές, ταμιευτήρες κ.λπ.). Η κατασκευή τέτοιων έργων, χαμηλού σχετικά κόστους, και ο συνδυασμός τους με την προστασία των παράκτιων περιοχών που απειλούνται με υφαλάτωση και υπεράντληση, είναι ιδιαίτερα αποδοτική όταν εκτελούνται σε ξηροθερμικές περιοχές με ανισοκατανεμημένες ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις (βροχοπτώσεις), όπως είναι η περιοχή μας.
Σε λίγες μέρες θα συζητηθεί στο ΔΣ Καλαμάτας για γνωμοδότηση η ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) για τα αντιπλημμυρικά της Καλαμάτας. Πρόκειται ως γνωστόν για την μελέτη που συνέταξε η εταιρεία «Μορέας» (που στη συνέχεια θα κατασκευάσει και τα έργα) κατ’ εντολή του Υπουργείου Υποδομών, το οποίο απ’ ό,τι φαίνεται με βεβαιότητα, συμφωνεί και αποδέχεται τις προτάσεις της μελέτης – η οποία σχεδιάζει την επιφανειακή απορροή των ομβρίων στη θάλασσα μέσω του Νέδοντα, με την κατασκευή σημαντικών έργων στην κοίτη του χειμάρρου.
Στην πόλη όμως, η οποία εντάχθηκε πρόσφατα στις 100 ουδέτερες πόλεις της Ευρώπης μέχρι το 2030, έχει αναπτυχθεί μία άλλη φιλοσοφία, η οποία πιστεύει ότι η λύση και για την αντιπλημμυρική προστασία της είναι η ορθολογική διαχείριση των ομβρίων και των πλημμυρικών παροχών, αντί της κατάληξής τους στη θάλασσα. Τα οφέλη μιας τέτοιας διαχείρισης (δηλαδή συνδυασμού έργων ανάσχεσης και μερικής αποθήκευσης, κατασκευή φραγμάτων κ.λπ.) τα είχα αναπτύξει πρόσφατα σε δημοσίευμά μου με τίτλο «Αντιπλημμυρικό: Μια άλλη εναλλακτική προσέγγιση». Πρόσφατα μάλιστα διάβασα σε σχετικό άρθρο του κ. Ηλία Μπιτσάνη ότι ομάδα μελετητών του ΕΜΠ (φοιτητές και καθηγητές) εξετάζουν μεταξύ των άλλων τη δυνατότητα υδροδότησης της Δυτ. Μάνης από τον Νέδοντα, με την κατασκευή τέτοιων έργων που έχω και εγώ προτείνει (φράγματα και ταμιευτήρες νερού).
Μετά από αυτά, ελπίζω και εύχομαι για τα αντιπλημμυρικά της Καλαμάτας να πρυτανεύσει η λογική και το μακροπρόθεσμο συμφέρον της περιοχής, και τελικά να επιλεγεί μια λύση με χαρακτηριστικά αειφορίας, με θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, που θ’ απαντά στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης και στον κίνδυνο τυχόν λειψυδρίας – και δεν θα επικρατήσουν προαποφασισμένες (ίσως) λύσεις.
Βασίλης Τζαμουράνης
Πολιτικός Μηχανικός